حقوق بشر مورد نظر قرآن چگونه است : آیا درقرآن بحثى از حقوق بشر شده است؟
به عنوان پاسخی اجمالی میتوان گفت قرآن در مسأله حفظ جان و مال و آبروى انسان ها تا آنجا پیشرفته که جان یک انسان را همچون جان تمامى افراد بشر می داند و درمسأله حقوق انسان ها، تا آنجا پیش مى رود که اجراى اصل عدالت را در حقوق افراد یک جامعه بر همه چیز مقدم مى دارد. و دستور به قیام برای اجرای عدالت می دهد. همچنین حمایت از ایتام و نظارت دقیق بر وضع آنها و سرپرستى از آنها و اموالشان را هم ردیف توحید قرار مى دهد.
یک قانون عالى و ارزنده، قانونى است که در مساله حقوق بشر طرح جامع تر و دقیق ترى ارائه کند، با توجه به این حقیقت هرگاه به آیات قرآن در این زمینه مى نگریم، عظمت قوانینش آشکارتر مى گردد.
قرآن در مساله حفظ جان و مال و آبروى انسان ها تا آنجا پیشرفته که جان یک انسان را همچون جان تمامى افراد بشر ارج مى نهد و در این زمینه مى گوید:《من قتل نفسا بغیر نفس او فساد فی الارض فکانما قتل الناس جمیعا ومن احیاها فکانما احیا الناس جمیعا》؛ (هر کس انسانى را بدون ارتکاب قتل، یا فساد در روى زمین بکشد، چنان است که گویى همه انسانها را کشته و هر کس انسانى را رهایى بخشد چنان است که گویى همه مردم را زنده کرده است)
این بیان را در هیچ ماده یا اصل قانونی نمیتوانید بیابید.
قرآن درمساله حقوق انسان ها، تا آنجا پیش مى رود که اجراى اصل عدالت را در حقوق افراد یک جامعه بر همه چیز مقدم مى دارد و هشدار مى دهد که نکند خصومت هاى شخصى یا روابط دوستانه مانع اجراى عدالتگردد.
در واقع قرآن بر آیین دادرسی مدنی و کیفری عادلانه حقوق کنونی نیز تاکید کرده هست
در یک جا مى گوید:«وَلاَ یَجْرِمَنَّکُمْ شَنئَانُ قَوْم عَلَى الّا تَعْدِلُوا اءِعْدِلُوا هُوَ اَقْرَبُ لِلتَّقْوَى»؛ (مبادا دشمنى با جمعیتى، شما را به گناه ترک عدالت بکشاند،عدالت پیشه کنید که به پرهیزگارى نزدیکتر است).
در نقطه مقابل آن نسبت به تاثیر بر اجراى عدالت چنین هشدار مى دهد:
«یا ایها الّذین آمَنُوا کُونُوا قوامین بالقسط شهداءَ لله ولو علی انفسکم اَوِ الْوالدین وَالاقربین اِنْ یکن غَنِیّاً اَوْ فَقِیراً فَاللهُ اولی بهما»؛ (اى کسانى که ایمان آورده اید! همواره و همیشه قیام به عدالت کنید. براى خداگواهى دهید، اگر چه به زیان شما، یا پدر و مادر و نزدیکانتان بوده باشد! [چرا که] اگر او [کسى که گواهى شما به زیان او است] غنى یا فقیر باشد، خداوند سزاوارتر است که از آنان حمایت کند).
از تاکیدهاى فراوانى که
قرآن درباره حمایت از ایتام و نظارت دقیق بر وضع آنها و سرپرستى از آنها و اموالشان تا زمانى که بزرگ شوند نیز این مساله روشن تر مى شود،که دادگاه های رسیدگی اختصاصی فعلی نمودی از این وضعیت است که در آن تاکید فراوانی بر حقوق خواص میشود.
در یک جا مى فرماید: «ان تقوموا للیتامی بالقسط»؛ (درباره یتیمان قیام به عدالت کنید).
جالب این که در جاى دیگر، حفظ و حمایت از یتیمان را هم ردیف توحیدو مسائل دیگر انسانى قرار مى دهد و مى فرماید: «لاَ تعبدون اِلاَّ اللهَ و بالوالدین احسانا وذی القربی والیتامی وَالْمَسَاکِینِ وَقُولُوا للناس حُسْناً وَاقیموا الصلاه وَآتُوا الزکاه»؛ (به خاطر بیاورید هنگامى که از بنى اسرائیل پیمان گرفتیم [پیمانی که سر مشق امت هاى دیگر نیز هست] جز خداوند یگانه را پرستش نکنید و نسبت به پدر و مادر و یتیمان و بینوایان نیکى کنید و به مردم نیک بگویید، نمازرا برپا دارید و زکات را بپردازید).
